مدیریت بحران جهت کاهش آثار زمین لرزه از طریق مشارکت مردمی(مطالعه موردی: مناطق روستایی جنوب تهران)

چکیده واقع شدن ایران در بخشی از کمربند کوهزایی آلپ- هیمالیا، موجب زمین لرزه های ویرانگر بوده است. بنابراین، توجه به الگوهای کاهش آسیب پذیری ناشی از سوانح از اهمیت خاصی برخوردار است. تحقیق حاضر، یک مطالعه مداخله ای جامعه محور، با هدف کلی کاهش آثار و پیشگیری از خسارت های ناشی از رویداد زلزله است. این بررسی با هدف عملیاتی ارزیابی تاثیر آموزش بر آگاهی و عملکرد جمعیت هدف شکل گرفته است. منطقه مورد مطالعه، شامل 10 روستا در جنوب استان تهران، محدوده شهرستان ری می باشد که به دلیل نزدیک بودن به کلان شهر تهران، از جنبه های مختلف تحت تاثیر قرار می گیرد. برخی از مهم ترین دلایل انتخاب این منطقه، خطر پذیری بالا، وجود اقشار کم درآمد، آسیب پذیری ساختمان ها و شریان های حیاتی، بافت متراکم و کوچه های باریک، نزدیک بودن به کارخانه ها و تجهیزات خطرناک مانند پالایشگاه تهران می باشد. روستاها ی مورد نظر به دو گروه مداخله و شاهد تقسیم شده و جلب مشارکت مردم طی مراحل پیش آزمون و پس آزمون انجام شده است. برنامه ریزی کاربری اراضی نیز با تلفیق ارزیابی توان اکولوژیکی و پهنه-بندی گسل ها، جهت تعیین محدودیت های منطقه برای کاربری مسکونی، در محیط gis صورت گرفته است. نتایج این بخش از تحقیق نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه دارای پتانسیل لازم برای توسعه کاربری مسکونی نمی باشد. از سوی دیگر، آموزش های گروهی و چهره به چهره شرکت کنندگان بر اساس مدل "ستاد حوادث روستا" ، در ارتقای سطح فرهنگ ایمنی گروه مداخله موثر بوده است، حال آن که درگروه شاهد بین ارزیابی های قبل و بعد تغییر چشمگیری مشاهده نمی شود. ارزیابی نهایی حاکی از توجه ناکافی استراتژی های جاری کاهش خطردر مورد برنامه های آموزشی و موید نیاز به الگویی ساختارمند در سطح روستایی و محلی است. تحقیق حاضر برای اولین بار در ایران برنامه ریزی و آزمون شده و قابلیت اجرای سیستم مدیریت بحران جامعه محور را به عنوان مدلی جامع در سراسر کشور، نوید بخش است.